Prigodnom besjedom mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija, „170 godina `Gorskog vijenca`”, prisutnima u porti hercegnovske Crkve Svetog Spasa na Toploj, preksinoć je otvoren četvrti „Trg od ćirilice”. Manifestaciju od 2014. godine organizuju Mitropolija crnogorsko- primorska, Crkvene opština Stari grad i topaljska opština, Udruženje knjižara Crne Gore i Udruženje izdavača i knjižara Crne Gore.
Ističući da narod koji ima Njegoša i „Gorski vijenac”, mitropolit Amfilohije je istakao da taj narod „ima svoj zalog i to je nezatvorena knjiga postanja i opstajanja”. Mitropolit je dodao i da Njegoš i njegovo djelo uveliko prevazilaze okvire nacionalne istorije i kulture jednog ustinu malog naroda. Vladika je podsjetio i da je Njegoš „Gorski vijenac” posvetio voždu Karađorđu, i da se baš ovih dana obilježava 200 godina od Karađorđevog ubistva. Takođe, podsjetio je i na činjenicu da su Buni na dahije 1804. godine prethodile dvije slavne bitke, na Krusima i Martinićima, 1796. godine, a koje je koji je vodio Petar Prvi, Njegošev stric, njegov uzor i učitelj, koji ga je poslao da na Toploj počne svoje školovanje i svoju školu života.
- „Gorski vijenac” je dubinski doživljena tajna sopstvenog naroda, ali i opšteg čovječanstva iznijetog na svjetlost Hristovog jevanđelja. To je doživljaj sopstvenog naroda koji je Njegoš naslijedio iz vremena u kojem se rodio. Petar Drugi Petrović je učitelj u vjeri, životu i podvigu, vjeran kosovskom zavjetu. Ono što je bitno - Njegoš je hrišćanski mislilac koji je istinski doživio osnovu vjere hrišćanske i Hristova vaskrsenja. Njegoš je vidio i predosjetio ono što će se dogoditi. On je sagledavajući sudbinu svog naroda i same Crne Gore doživio to kao kosovski zbjeg. I, mnogo je značajna njegova misao „da se nadanje naše zakopalo na Kosovu u jednoj grobnici. Ono što se nešće u lance vezati da u planine idemo, da krv prolivamo, junački obraz da čuvamo”. Dakle Crna Gora je zbjeg kosovski. To je poruka „Gorskog vijenca”, a to se vidi i u njegovim drugim spisima - rekao je mitropolit Amfilohije. On se osvrnuo se i na odgonetanje lika igumana Stefana, odnosno da li je Njegošu u kreiranju tog lika poslužila ličnost Stefana Piperskog, ili njegovog strica Petra Prvog Petrovića.
- To je ličnost koju je Njegoš tako čudesno uobličio. Sve je to predočeno u „Gorskom vijencu” gdje on s jedne strane brani pravu vjeru, a s druge strane brani sebe i svoj narod od svega onoga što je lažno. Njegoša ili previđaju ili idu čak dotle da ga proglašavaju za genocidnog pisca. Ne shvataju svu dubinu i širinu njegovog shvatanja na samo hrišćanstva već i islama. Niko tako dobro nije doživio islam i ono što je u islamu kao u „Gorskom vijencu”. Vrijeme krsta i polumjeseca niko tako nije duboko doživio kao Njegoš. Krst i luna dva strašna simbola, ta tragična istorija Evrope i Azije, koja se prelama preko bića njegovog naroda, a koji je jedan isti narod koji je sačuvo što je primio od svojih predaka. Niko kao Lovćenski Tajnovidac nije shvatio tajnu ljudskog bića i postojanja. Niko kao on nije izrazio istinu pravde nad nepravdom, ljubavi nad mržnjom. Sve to on je izrazio i napisao u „Luči mikrokozmi“ ali i u „Gorskom vijencu” - rekao je mitropolit, dodajući da se obilježavanjem ovog jubileja - 170 godina od prvog izdanja „Gorskog vijenca” ponovo vraćamo Njegošu.
- Dobro je što se vraćamo „Gorskom vijencu” jer kad treba da se suočiš sa svom istinom života mora da se dohvatiš Petra Drugog, Lovćenskog Tajnovidca, jer njegovo vrijeme nastavlja da se sučeljava i u naše vrijeme i dobro je vraćati se njegovom djelu, a pogotovu ovdje gdje je kao dijete učio prva slova u ovom gradu i na ovom mjestu - rekao je mitropolit Amfilohije. Prije mitropolitove besjede, prisutnima se obratio i protojerej-stavrofor Radomir Nikčević.
Otvaranju ove kulturne manifestacije prisustvovali su generalni konzul i konzul Republike Srbije u Herceg Novom Slobodan Bajić i Zoran Dojčinović, predsjednik opštine Stevan Katić, brojni književnici i sveštenici iz naše i Ruske crkve.
Z. Šakotić